Interview: wanneer is verleiden misleiden?
Van 2004 tot 2014 was Otto van der Harst actief als bestuurslid van Stichting Reclame Code (SRC). Onder andere vanwege zijn ervaring met de problematiek trad hij in 2018 toe als directeur. Naar eigen zeggen een goede stap: SRC is een gezonde stichting die ook nu volop in bedrijf is.
Wat is het doel van Stichting Reclame Code?
SRC bevordert verantwoord reclame maken met als doel de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van reclame te waarborgen. Ons doel is eigenlijk heel simpel: wij willen ervoor zorgen dat reclame te vertrouwen is. Wanneer wordt verleiden nou misleiden? Iedereen weet dat een zwembad in een vakantiefolder in het echt niet zo mooi blauw is, dus dat is toegestane verleiding. Maar er zijn ook gevallen waarin een adverteerder te ver gaat. Wij zorgen ervoor dat het klachtenbehandelingsproces goed kan verlopen. Hiertoe faciliteren wij de Reclame Code Commissie (RCC) op het gebied van juridische kennis, communicatie en financiën.
Wat is de Reclame Code Commissie precies?
Dat is als het ware het merk van SRC, dat iedereen kent. De RCC is de onafhankelijke beoordelaar met een rechter aan het hoofd die uitspraken doet en waar consumenten laagdrempelig kunnen klagen.
De basis hiervoor is de Nederlandse Reclame Code. Wat staat daar precies in?
In de Nederlandse Reclame Code staan de basisprincipes over reclamevoering in 18 artikelen. Daarnaast zijn er 23 bijzondere codes, waaronder de code gezondheidsproducten, code geneesmiddelen, code medische hulpmiddelen en code zuigelingenvoeding. Andere codes gaan onder andere over producten, specifieke doelgroepen en over de verspreidingswijze (bijvoorbeeld telemarketing). Er is bijvoorbeeld een Code medische Cosmetische Behandelingen uitgevoerd door Artsen (CCBA), die regelt dat niet iedereen zomaar jonge vrouwen en meisjes botox en fillers mag aanraden.
Worden er weleens codes toegevoegd aan de Nederlandse Reclame Code?
Zeker! Recent is er een code bijgekomen over alcoholvrij en alcoholarm bier. Theoretisch zou dat kunnen worden gepositioneerd als frisdrank, maar omdat de connectie met gewoon bier snel is gelegd gelden voor deze productgroep andere regels.
Wat is het belangrijkste voor een code?
Dat alle partijen zich erin herkennen, dus grote en kleine spelers. Hun belangen kunnen soms uiteenlopen. Ook is het belangrijk dat de code wordt ondersteund door de hele branche.
Wie kunnen een klacht indienen?
Consumenten, bedrijven en NGO’s. De meeste klachten worden ingediend door consumenten, 95% van de klachten zelfs. Waarschijnlijk verwachten veel mensen dat dat percentage lager ligt, maar dat komt doordat organisaties zoals Foodwatch en Greenpeace veel media-aandacht genereren.
Hoe verloopt de samenwerking met de Keuringsraad?
Wij zijn twee autonome organisaties en hebben dus een eigen manier van werken. Wel weten wij elkaar goed te vinden als het gaat om aanpassingen en voor overleg. Wij zitten in hetzelfde pand, dus je zou kunnen verwachten dat de samenwerking een informeel karakter heeft. Toch is dat niet het geval. Onze overleggen zijn formeel en professioneel. Wij willen immers geen verantwoordelijkheden vermengen.
Wat is het voordeel van die samenwerking?
Zaken kunnen snel worden opgepakt. Janine Galjaard is een lid van het Platform van deelnemers van de SRC. Zij is dat namens de adverteerders (fabrikanten). Daardoor is zij goed op de hoogte van wat er speelt.
Heeft u tips voor de Keuringsraad?
Wij zetten op dit moment in op proactief online monitoren en zoeken naar online uitingen die mogelijk in strijd zijn met de code. Die uitingen proberen wij te ondervangen met artificieel intelligente systemen die het internet afzoeken en kijken wat er allemaal wordt geadverteerd. Daar zou de Keuringsraad ook in kunnen participeren. Wij hebben daarin immers een gezamenlijk doel.
Wat is dat gezamenlijke doel?
Wij zorgen ervoor dat mensen ook online vertrouwen in informatie en advertenties kunnen hebben. Het is goed dat er regels zijn voor influencers. Als zij een bepaald product aanprijzen, wordt dat geduid als reclame. De verantwoordelijkheid ligt bij de adverteerder om dit samen met de influencer duidelijk te maken. Het is goed om gezamenlijk te surveilleren en die signaleringsfunctie op te pakken. Zo kunnen wij dat kostenefficiënt doen en samen ervoor zorgen dat online reclame maken volgens de regels gebeurt en ook online verleiden niet misleiden wordt.